Phân tích nhân vật Tràng trong truyện ngắn Vợ Nhặt của nhà văn Kim Lân
Bài làm
Nhà văn Kim Lân là nhà văn lão làng trong nền văn học hiện thực Việt Nam. Dễ dàng nhận thấy được ngòi bút của ông hướng đến những mảnh đời bất hạnh, miêu tả được bức tranh làng quê Việt Nam. Ở đó có bao nhiêu người nông dân nghèo nhưng thật chân thành, giản dị và đầy tình thương yêu. Một trong số các tác phẩm đặc sắc và độc đáo của Kim Lân khi viết về mảng đề tài này có sức hấp dẫn người đọc không thể không nhắc đến “Vợ nhặt”. Nổi bật trong đó là nhân vật Tràng với những diễn biến tâm lý đặc sắc.
Truyện ngắn “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân cũng đã lấy bối cảnh là nạn đói thê thảm, đến mức người chết như ngả rạ tại một xóm ngụ cư tiêu điều xác xơ. Đọc nhan đề của tác phẩm cũng đã phần nào làm toát lên tư tưởng chủ đạo xuyên suốt tác phẩm. Độc đáo ở đây là phần nhan đề cũng chính là tình huống truyện độc đáo, đặc sắc, tình huống truyện như cũng đã làm đòn bẩy đề tác giả có thể vẽ lên được tâm lý của từng nhân vật. Có thể nói thành công của Kim Lân chính là việc khắc họa được biết bao nhiêu những phẩm chất cao quý bên trong những con người nông dân nghèo đói, bần cùng. Nhà văn Kim Lân đã xây dựng lên nhân vật Tràng là nhân vật chính xuyên suốt tác phẩm. Khéo léo mượn hình ảnh anh cu Tràng để có thể lột tả lên được diễn biến tâm lý của nhân vật từ chuyển biến này đến chuyển biến khác. Nhân vật Tràng là người đàn ông nghèo khổ, rách rưới và anh ta sống với mẹ già. Có thể thấy được Tràng là nhân vật cũng đã lại được xuất hiện ngay từ đầu tác phẩm bằng vài nét chấm phá của tác giả Kim Lân thông qua hình ảnh “hắn bước ngật ngưỡng trên con đường khẳng khiu luồn qua cái xóm chợ của những người ngụ cư vào trong bến. Hắn vừa đi vừa tủm tỉm cười, hai còn mắt nhỏ tí, gà gà đắm vào bóng chiều, hai bên quai hàm bạnh ra, rung rung làm cho cái bộ mặt thô kệch của bắn lúc nào cũng nhấp nhính những ý nghĩ thú vị…”. Đó, chỉ với những chi tiết miêu tả đó thôi mà nhà văn Kim Lân đã khéo léo vẽ lên một hình tượng anh nông dân nghèo, một anh nông dân như thật cô quạnh giữa không gian xóm ngụ cư tiêu điều.
Đặt trong bối cảnh xã hội khắc nghiệt, dở khóc dở cười như vậy tác giả Kim Lân đã xây dựng nên tình huống truyện độc đáo, hấp dẫn và có thể xem là mở nút của mọi vấn đề. Khi mà nhân vật anh cu Tràng “nhặt” được vợ gây ra bao nhiêu sự ngạc nhiên cho mọi người. Tình huống truyện trong truyện ngắn chính là điểm nút dẫn dẵn câu truyện, từ đây số phận của nhân vật, tình tiết truyện cũng sẽ theo đó mà phát triển. Tại sao phải là nhặt mà không phải là lấy vợ. Từ xưa đến nay việc lấy vợ luôn quan trọng với đời người mà với anh cu Tràng trong tác phẩm “Vợ nhặt” lại “nhặt” cũng được vợ. Từ “nhặt này” người ta thường dùng với những vật nhỏ bé, không giá trị. Từ tình huống này cũng đã cho thấy được thân phận con người trong xã hội cũ cũng thật rẻ rúm biết bao nhiêu. Một kẻ vô cùng xấu xí, thô kệch, dân ngụ cư lại còn xấu trai, dở hơi như Tràng lại lấy được vợ. Thực sự xây dựng lên được tình huống truyện như vậy nhà văn Kim Lân cũng đã cho thấy được tình cảnh xã hội lúc đó thật thê thảm, con người cũng chẳng khác gì cọng rơm, cọng cỏ cả. Người ta ngạc nhiên khi trong hoàn cảnh nạn đói đang diễn ra như vậy mà Tràng lại còn lấy vợ – đèo bòng thêm miệng ăn. Có thể đánh giá được tình huống truyện này cực kỳ đắt giá, nó cũng đã làm đòn bẩy để Kim Lân có thể qua đó bộc lộ, lột tả được hết tính cách, bộc lộ được cả nhân phẩm của người đàn ông nghèo vừa nhặt được vợ này.
Không chỉ dừng lại ở đó thì diễn biến tâm lí nhân vật Tràng thay đổi từ khi “nhặt” được vợ. Khi đó thì Tràng không nghĩ gì hơn ngoài việc nghĩ đến người đàn bà đi bên cạnh thông qua chi tiết miêu tả vô cùng đặc sắc: “Tràng hình như quên hết những cảnh sống ê chề, tăm tối hằng ngày, quên cả cái đói khát ghê gớm đang đe dọa, quên cả những tháng ngày trước mắt. Trong lòng hắn bây giờ chỉ còn tình nghĩa giữa hắn với người đàn bà đi bên”. Tất cả những rung động và cảm xúc rất đời thực của một người đàn ông và khiến cho Tràng như trở nên hiền lành và cũng thật đáng mến, khác hẳn với sự thô kệch trước đây.
Người đọc có thể nhận ra được diễn biến của anh cu Tràng cứ thể chuyển biến đột ngột, cho đến khi về đến ngôi nhà. Rồi cho đến khi thấy một người đàn bà ngồi ngay giữa nhà, Tràng lúc này đây mới “ngờ ngợ như không phải thế. Ra là hắn đã có vợ rồi đấy ư”. Ngay cả Tràng còn chẳng tin nổi là mình đã có vợ thì làm sao khiến người ngoài thôi khỏi bất ngờ cơ chứ.
Khi dẫn người vợ nhặt về, trong đoạn thoại Tràng trò chuyện với mẹ, người ta nhận ra kẻ nông dân bân hàn, trong cảnh nghèo đói này lại có một trái tim và tấm lòng sáng, vẹn tròn và rất đỗi dung dị như vậy thật đáng quý. Ở Tràng anh vừa xót thương cho thân phận người đàn bà xa lạ nghèo khổ ấy và họ đến với nhau khiến Tràng cũng đón nhận giống như một điều trời ban vậy.
Diễn biến tâm lý của nhân vật Tràng còn thay đổi hơn khi đến buổi sáng hôm sau hắn vẫn cảm thấy minh như đang ở trong mơ vậy. Tràng cảm nhận thấy được “Trong người êm ái lơ lửng như vừa ở trong giấc mơ đi ra. Hắn vẫn chưa tin việc mình có vợ. Hắn chớp chớp liên hồi mấy cái, và bỗng vừa chợt nhận ra, xung quanh mình có cái gì vừa thay đổi mới mẻ, khác lạ…”. Thế rồi giờ đây thì Tràng có một cuộc sống mới đã đến với hắn trong niềm vui lạ và phấn khởi biết bao nhiêu. Tràng cũng chấp nhận cuộc sống khốn khó cùng vợ vượt qua tất cả.
Độc giả có thể cảm nhận thấy được cái cách vợ chồng Tràng cùng ăn bữa cơm đầu tiên sau đêm tân hôn thực cảm động. Cho dù “nồi cháo cám” không ngon, đắng chát và khó ăn như thế nhưng hắn vẫn ăn rất ngon lành. Vì chính bản thân Tràng biết, hắn hiểu gia cảnh, hiểu xã hội lúc này cũng đang trong cảnh bần hàn. Nhân vật Tràng được xây dựng lên là một người giàu tình cảm, với mẹ, với vợ. Có thể thấy được chính cái đói nghèo khắc nghiệt dường như không thể ngăn cản được con người chúng ta yêu nhau nhiều hơn là vì thế.
Kim Lân với bút pháp tả thực cùng cách xây dựng tình huống truyện độc đáo, tái hiện diễn biến tâm lý nhân vật vô cùng độc đáo, sắc sảo và thật cụ thể sắc nét nhất. Nhân vật Tràng – một người nông dân nghèo đói bần hàn nhưng lại có một cái tâm trong sáng. Qua nhân vật Tràng Kim Lân đã thể hiện thành công ý nghĩa của tác phẩm, trong cảnh đói nghèo nhất, khi mà cận kề cái chết thì con người vẫn cứ yêu thương và đùm bọc lẫn nhau.
Minh Tân
