Phân tích tác phẩm Chữ Người Tử Tù của nhà văn Nguyễn Tuân
Bài làm
Chắc chắn rằng khi bước vào văn đàn Việt Nam, ta không khỏi ngỡ ngàng bởi cái đẹp hiện hữu khắp mọi nơi, ở các trang văn. Mỗi một nhà thơ, nhà văn lại có cho mình một phong cách nghệ thuật đặc sắc. Nếu như đọc đến những trang viết của Nguyễn Tuân – một người được mệnh danh chính là một người nghệ sĩ luôn khao khát cái đẹp. Một trong các tác phẩm thể hiện được điều đó không thể không nhắc đến truyện ngắn “Chữ người tử tù” của ông.
Sự suy tưởng về cái đẹp là nét nổi bật trong sáng tác của Nguyễn Tuân là một nhận xét khá thú vị trong các tác phẩm của ông. Thật vậy! Chình cái đẹp như một chất xúc tác kì diệu và cho đến khi bước vào trang viết của tác giả Nguyễn Tuân thì được phát lộ, đồng thời cũng lại được tỏa sáng lạ thường. Tác phẩm “Chữ người tử tù” chính là cuộc gặp gỡ của cái đẹp của nhân vật Huấn Cao và viên quản ngục làm nổi bật lên trong thiên truyện. Chính cuộc gặp gỡ khác thường này của chính hai con người khác thường khi đứng giữa chốn lao tù. Thế rồi chính bởi sự say mê và ngưỡng mộ này thì ngục quan – kẻ nắm giữ uy quyền trong nhà lao lúc đó vì khâm phục trước cái tài của Huấn Cao dường như cũng đã âm thầm biệt đãi Huấn Cao. Và thế rồi nngười tử tù nổi tiếng bởi tài hoa và khí phách phi thường. Không sai chút nào khi đánh giá đây cũng chính là cuộc gặp gỡ đặc biệt, đây là một cuộc gặp gỡ chưa từng có bao giờ của một kẻ tù nhân phạm tội chết đối với một người đại diện cho pháp luật và uy quyền. Thế nhưng cũng chính ở địa hạt của cái đẹp, họ được xây dựng, được nhìn nhận lên là những nhân cách đồng dạng là những con người biết sinh thành và như biết nuôi dưỡng cái đẹp trong cuộc đời. Chúng ta có thể xét đến cùng tác phẩm “Chữ người tử tù” là cuộc hội ngộ của những nhân cách cao đẹp bị cầm tù bởi bạo lực, do chính hoàn cảnh, là hiện thân của cái đẹp trong cuộc sống này.
Nguyễn Tuân cũng đã xây dựng lên nhân vật là Huấn Cao -“ là người của vùng tỉnh Sơn”, “viết chữ rất nhanh, rất đẹp” và khi sở hữu chữ ông Huấn mà treo là có một báu vật trên đời vậy. Thế rồi chính tiếng thơm của người nghệ sĩ ấy đã được ngợi ca qua những khao khát và thêm với đó là một sự ngưỡng mộ của quản ngục. Nguyễn Tuân như đã ca ngợi tài hoa của Huấn Cao, ông luôn coi những con chữ của Huấn Cao là tác phẩm vô giá, Nguyễn Tuân thật tài tình khi ông đã gửi gắm lòng yêu quý cái đẹp và cả một sự trân trọng văn hóa cổ truyền dân tộc. Mặc dù hoàn cảnh đề lao khổ sở như vậy, nhưng khí phách của ông vẫn không bị nguội lạnh, chính Huấn Cao cũng đã dám chống lại triều đình phong kiến, Huấn Cao tỏ thái độ coi thường, ông đã bất chấp trò tiểu nhân thị oai của bọn lính canh. Nhưng ở Huấn Cao luôn tỏ thái độ cao ngạo, khinh bạc trước sự biệt đãi của quản ngục.
Tất cả điều này giống như là lời thách thức với cường quyền bạo lực. Nhất là khi ngục quan khép nép hỏi ông Huấn những câu hỏi như: “ngài có cần thêm gì nữa xin cho biết. Tôi sẽ cố gắng chu cấp.” Ông Huấn Cao lúc đó đã trả lời: “Ngươi hỏi ta muốn gì?Ta chỉ muốn có một điều, là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây.” Thực sự chính lời nói ấy như một gáo nước lạnh nhưng lại làm quản ngục thêm phần kính nể ngục tù Huấn Cao hơn. Chắc chắn đó cũng hẳn phải là khí phách của một trang nam nhi như chọc trời khuấy nước. Thêm với đó là cách hành xử của Huấn Cao cho thấy được ông cho dù ở trong hoàn cảnh nào ông vẫn hoàn toàn tự do về nhân cách. Còn với sự lễ phép và khúm núm của viên quản ngục càng tô đậm tầm vóc kì vĩ thêm với đó là một vẻ đẹp hiên ngang của ông Huấn. Nhân vật vật Huấn Cao không vì quyền thế hay tiền bạc mà như cũng đã ép mình cho chữ bao giờ. Rồi cả cuộc đời ông cũng chỉ cho chữ ba người bạn thân mà thôi. Còn khi bắt gặp được tấm lòng của người quản ngục thì Huấn Cao như đã thay đổi đột ngột suy nghĩ trước đó của mình về quản ngục “nào ta có biết đâu, một người như thầy Quản đây lại có những sở thích cao quý như vậy. Thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ.” Từ đây thì Huấn Cao đã nắm bắt và nâng đỡ ánh sáng của thiên lương và ông đã chấp thuận cho chữ vì đây là: “một tấm lòng ta đền đáp một tấm lòng trong thiên hạ”, đồng thời cũng lại là hành động đền đáp một tấm lòng trong thiên hạ. Chính nhân vật Huấn Cao chính là sự hiện diện của cái đẹp toàn diện, đồng thời cũng lại là sự tỏa sáng của những tấm lòng như đã lại xuyên suốt trong tác phẩm “Chữ người tử tù”.
Phân tích tác phẩm Chữ Người Tử Tù
Chính cái đằng sau sự tài hoa của Huấn Cao, người đọc có thể nhận thấy được ở nhân vật quản ngục xuất hiện như hiện thân của niềm say mê, hiện thân của sự trân trọng cái đẹp. Đó cũng giống một phép màu kì diệu biến quản ngục như trở thành “thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn, xô bồ”. Chính với tâm nguyện cả đời của quản ngục, không gì hơn đó là việc có được chữ của ông Huấn để treo ở nhà riêng. Và rồi tâm nguyện ấy bỗng chốc biến viên quản ngục đẹp như một người nghệ sĩ thực thụ, phải là người biết say mê, biết hướng về cái đẹp đúng thực sự và biết trân trọng cái đẹp thì sẽ là một người nghệ sĩ chân chính. Thái độ cầu thị, yêu cái đẹp đã mở đường cho quản ngục đến với cái đẹp. Lời khuyên của ông Huấn Cao đã làm sáng lên vẻ đẹp nhân cách của ngục quan, làm cho nhân vật lúc này đây trở nên đáng quý, đáng trân trọng. Hơn nữa thì viên quản ngục cũng còn cúi đầu thành kính đón nhận lời khuyên của ông Huấn.
Người đọc sẽ cảm nhận thấy được một cảnh tượng đẹp nhất trong “Chữ người tử tù “chính là cảnh cho chữ – đây quả thực là một cảnh tượng xưa nay chưa từng có bao giờ. Người đọc như cảm nhận thấy được một sự đặc biệt là trong hoàn cảnh đề lao, nơi người ta sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc. Thì trong đây, trong ngục tù thì cái đẹp vẫn ngang nhiên được sinh thành. Cái bóng tối của nhà tù thực dân đã bị đẩy lùi bởi ánh sáng của tài hoa, ánh sáng của sự thiên lương, nhường chỗ cho cái đẹp được sinh thành. Có lẽ rằng cũng chính cái đẹp đã trở thành tác nhân làm đảo lộn ý thức xã hội, tất cả như đã được khai sinh trên một mảnh đất chết, cũng chính từ bàn tay của người tử tù sắp chết nhưng độc giả vẫn có thể thấy được nó phát lộ rực rỡ và có sức cảm hóa mãnh liệt.
Ai đó đã nói rằng văn của Nguyễn Tuân không phải thứ văn để người nông nổi thưởng thức. Chính bởi vậy khi đọc tác phẩm “Chữ người tử tù” hay bất cứ một tác phẩm nào khác thì cũng hãy cứ từ từ mà đón nhận ánh sáng của cái đẹp để có thể thanh lọc tâm hồn, giúp thấu hiểu và cảm nhận. Truyện ngắn “Chữ người tử tù” là một truyện không chỉ “vang bóng một thời” mà còn vang bóng mãi muôn sau mãi mãi.
Minh Minh
